| คำเกริ่นนำ
นายอานันท์ ปันยารชุน มีชีวิตการเมืองที่แปลกต่างจากนักการเมืองอื่นตรงที่ได้เข้าสู่วงจรการเมืองด้วยอุบัติเหตุทั้งสองครั้ง
มิใช่เข้ามาด้วยความตั้งใจไว้ก่อนอย่างนักการเมืองทั่วไป ครั้งแรกเมื่อคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ
(รสช.) ภายใต้การนำของพลเอกสุจินดา คราประยูร ที่ยึดอำนาจจากรัฐบาลพลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ
เมื่อ ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๔ โดยอ้างว่าเป็น "บุฟเฟ่ต์คาบิเนท" เพื่อให้ประชาชนและต่างชาติยอมรับ
คณะ รสช. จึงเชิญนายอานันท์ ปันยารชุน เป็นนายกรัฐมนตรี ด้วยการบริหารงานอย่างเป็นตัวของตัวเอง
โปร่งใส ตรงไปตรงมา และกล้าตัดสินใจ ทำให้รัฐบาลอานันท์มีผลงานหลายอย่าง เช่น การรื้อสัญญาโทรศัพท์
๓ ล้านเลขหมายที่ไม่เป็นธรรม การประกาศโครงสร้างภาษีใหม่ โดยประกาศใช้ภาษีมูลค่าเพิ่ม
ขณะเดียวกันได้ประกาศลดภาษีเงินได้ส่วนบุคคลลงมา นอกจากนี้ยังมีผลงานที่เป็นคุณต่อประเทศชาติอีกมากมายในด้านสิ่งแวดล้อม
การศึกษา การปฏิรูประบบราชการ การต่างประเทศ และอื่น ๆ เป็นที่กล่าวขวัญและยอมรับจากประชาชนโดยทั่วไป
แบบอย่างการทำงานอย่าง "โปร่งใส" กลายเป็นแนวคิดสำคัญที่ถูกอ้างถึงอย่างต่อเนื่องตลอดมา
การเลือกตั้งทั่วไปเมื่อเดือนมีนาคม ๒๕๓๕ ทำให้ห้าพรรคการเมืองหนุนพลเอกสุจินดา
คราประยูร ขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรี ท่ามกลางความไมพอใจของประชาชนที่เห็นว่าคณะ รสช.
เข้ามายืดอำนาจของตัวเองออกไป ประชาชนเรือนแสนชุมนุมกันต่อต้าน และจบลงด้วยทหารจำนวนหนึ่งถูกสั่งให้ปราบปรามประชาชนจนบาดเจ็บล้มตายและสูญหายไปนับร้อยคน
พลเอกสุจินดาจำต้องลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ท่ามกลางความขัดแย้ง
ทำให้นายอานันท์ได้รับโปรดเกล้าฯ เป็นนายกรัฐมนตรีอีกครั้งหนึ่ง โดยการกราบบังคมทูลฯ
ของประธานสภาผู้แทนราษฎร ที่ต้องการแก้วิกฤตผู้นำรัฐบาลในเวลานั้น นายกรัฐมนตรีได้สั่งโยกย้ายผู้นำทางทหารที่มีบทบาทในความรุนแรงของเหตุการณ์เดือนพฤษภาคม
๒๕๓๕ ให้ออกจากหน้าที่คุมกำลัง เป็นการตัดสินใจที่นอกเหนือความคาดหมาย แต่ก็มีผลสำคัญที่คลี่คลายความรู้สึกไม่พอใจของพลังฝ่ายประชาธิปไตย
นายอานันท์เข้ามาเป็นนายกรัฐมนตรีรอบสอง เพื่อฟื้นฟูสภาพบอบช้ำจากวิกฤตความขัดแย้ง
โดยอยู่ในตำแหน่งเพียง ๓ เดือนเศษ แล้วจัดการเลือกตั้งทั่วไปขึ้นใหม่ ประสาร
มฤคพิทักษ์
บทบาทในปัจจุบัน
บทบาทในอดีต
- คณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ สภาร่างรัฐธรรมนูญ
- คณะกรรมาธิการพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
สภาร่างรัฐธรรมนูญ
- นายกรัฐมนตรี
- คณะกรรมาธิการการต่างประเทศ
สภาผู้แทนราษฎร
- กรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาผลกระทบ
จากกรณีกฏหมายการค้าของสหรัฐอเมริกา - สภาผู้แทนราษฎร
- คณะที่ปรึกษาราชการฝ่ายบริหาร
| 
